En opnieuw kleurt Facebook zwart. “Pray for Paris”, “Egalité, liberté, fraternité”, Franse vlaggen met tranen. Maar moeten we dat wel doen? Begrijp me goed: ik ben misselijk van al het verdriet in de wereld, en in het bijzonder op dit moment in Parijs. Ik vind het afschuwelijk, weet niet of ik nog wel in deze wereld wil leven. Maar toch… Elke keer als facebook zwart kleurt, zit daarin een –al dan niet verscholen- boodschap over wat we met zijn allen vinden van de IS-strijders of vergelijkbare groeperingen. Dan sijpelen daar, of we dat wel of niet zo bedoelen, of we het nou wel of niet letterlijk opschrijven, dunne worteltjes haat in door. De mensen en organen die openlijk hun haat verspreiden, grijpen dit onherroepelijk aan om hún boodschap kracht bij te zetten, om deze dunne sliertjes haat te voeden: “Zie je wel, we hebben gelijk”, “De Nederlandse grenzen dicht”, “Den-Haag, hebben jullie nu wat jullie willen, het duurt nog maar zeshonderd kilometer” en opmerkingen die ik niet eens wil herhalen. Maar als ik diep in mijn hart kijk, heel diep, dan zie ik ook bij mij een afbrokkelend vertrouwen. Ook bij mij, terwijl ik opgevoed ben met een voordeur die altijd openstond, met een hart dat zich altijd en voor iedereen opende, komt twijfel: Moeten we niet harder stelling nemen, wie halen we allemaal binnen, moet het kwaad niet in de kiem gesmoord worden? Het verdriet in mij twijfelt daar nog over, de angst is al over de streep, en mijn woede staat inmiddels bijna met een rode vlag op de barricade.

Gelukkig komen dan toch de vragen: als ik dit al zo voel, met mijn schijnbaar onbreekbare normen en waarden over compassie, delen en vertrouwen, hoe snel verspreidt die twijfel zich dan bij mensen waarbij het normen- en waardenpakket nog maar nauwelijks ontwikkeld is? Jongeren die dit niet in de opvoeding hebben meegekregen, kinderen die nog aan het begin van die opbouw staan, mensen waarbij de angst al ver over de streep is? Zullen zij ooit nog los kunnen komen van deze schijnbaar onzichtbare, kruipende worteltjes haat, die door voldoende voeding even onuitroeibaar worden als zevenblad? Zorgen we er met zijn allen niet voor, of we dat wel of niet zo bedoelen, of we het nou wel of niet letterlijk opschrijven, dat straks de haat nog het enige zichtbare is? Dat facebook permanent zwart zal kleuren?

Daarom verander ik mijn profielfoto niet in een zwart vierkant, mijn omslagfoto niet in een tranende Franse vlag (wat niet betekent dat ik hen niet steun, geen compassie heb). Ik ga voor de lach, voor de verwondering, de liefde. Laten we dat verspreiden. Laten we degenen met een wankelend of nog niet ontwikkeld normen- en waardenpakket daarmee kennismaken, overspoelen, daarvan doordringen. Omdat ik er heilig in geloof dat dat uiteindelijk, zonder dat onze generatie dat misschien nog meemaakt, de haat kan vervangen. Niet terugdringen, maar vervangen. Misschien een ideologische gedachte, noem het naïef. Maar laat mij daarin geloven, omdat het in ieder geval veel minder kwaad kan dan alles dat vol haat en gewapend is.